تصویر: تهران از دیدگاه معماری قدرت (برج میلاد) – عکس از حسنی عجمی

۱- حاشیه

شاید غیر قابل باور باشد که تا کم‌تر از صد سال پیش، سیستم اداری حکومت مرکزی ایران به دو منشی و یک کیف دستی خلاصه می‌شده   و امروزه، آسمان‌خراش‌های زیادی برای این کاربری ساخته می‌شود. تغییرات کالبدی، بازتاب‌دهنده‌ی تحولات رویکردی است. اما سوای این تغییرات سریع و سرسام‌آور که نمودی از تکامل سیاسی است، تهران جهان‌بینی‌های متفاوتی را تجربه کرده و پایتخت سه حکومت مختلف با آرمان‌های مختلف بوده است. تهران معاصر، قطب توجه قدرت‌ مرکزی است و رسالت معماری آن بزرگ‌تر از شهر تهران و به اندازه‌ی آرمان‌های قدرت مرکزی است. معماری ذاتا سیاسی نیست، اما ابزار سیاست می‌شود. برای درک بهتر رابطه‌ی معماری و قدرت –به عام‌ترین معنا- باید به گویاترین تجربه‌های تاریخی معاصر توجه نمود.

مدت تالیف پست: 300 دقیقه / مدت مطالعه: 15 دقیقه

شوراهای شهر و روستا نهادهایی هستند که به قصد کمک و نظارت بر کار شهردارها شکل گرفته‌اند. مسائلی نظیر بهداشت شهر، ایمنی، حمل و نقل، سرانه‌های استاندارد، طرح‌های بزرگ شهری، سینماها و مراکز فرهنگی، زیبایی شناسی شهر و... از جمله حوزه‌ی نفوذ شوراهای شهر و روستا شناخته می‌شوند. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که در چنین مجموعه‌ای که مکلف به بررسی موارد گوناگون و متلون است، چه نوع تخصص‌ها و گرایش‌های علمی کارآمدتر هستند. به عبارت دیگر هر شخص باید چه رشته‌ای خوانده باشد، چه تجاربی داشته باشد و از چه مهارت‌هایی برخوردار باشد تا از عهده‌ی این مسئولیت خطیر بربیاید. آیا حضور هنرمندان و ورزشکاران‌ که در ماه‌های اخیر حاشیه‌ساز بوده اند به طور کلی غیرمتعارف است؟ آیا حضور شهرسازان و معماران در این جمع ضروری است؟ آیا لازم است از هر قشر و پیشه‌ای (نظیر آتش‌نشانان، پزشکان و...) یک نماینده در شورای شهر حضور داشته باشد؟ این نوشتار قصد دارد از دیدگاهی دیگر این سوالات را پاسخ دهد. 

مدت تالیف پست: 40 دقیقه / مدت خواندن پست: 5 دقیقه

سال پیش، دو فاجعه در مکه رخ داد و به صدر اخبار رسید: اول٫ سقوط یک جرثقیل غول پیکر و حادثه منی که به کشته شدن بیش از هزار زائر ختم شد. حوادثی که هر از چند سال یک بار جان صدها زائر را گرفته و انتقاد بر سیاست های حاکم را به اوج می رساند که به ذکر برخی از آن ها می پردازم:

برنامه غیرمحرمانه جمعه ۱۸ دی ماه ساعت ۲۱ با مناظره دکتر مهدی حجت عضو هیئت علمی دانشکده معماری دانشگاه تهران و مهندس مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران با موضوع سبک معماری ایرانی اسلامی در معماری معاصر از شبکه ۲ سیما پخش شد.

این مناظره بهانه ای شد تا به درددلی بپردازیم که سالهای سال گریبان گیر معماری ما شده است.

ما امــروز امشب فردا فردا شب پسفردا و .....همش هرجا بریم تو شهریم ! توشهر راه میریم ، رانندگی میکنیم، خرید میکنیم ، تفریح میکنیم ، ورزش میکنیم، درس میخونیم و و و و از همه مهم تر "نفس میکشیم" این زیستن ما در شهر ،شهر را تعریف میکند به یک موجود زنده موجود زنده ای که خیلی خیلی فراتر از یک کالبد شهریه.

در این پست اشاره ای به ابعاد و چندوچون یک شهر خواهیم داشت تا در قدم اول بشناسیم که یک شهر دارای چه ابعادیست.

آیا می توان به سادگی از شهر و خانه سرپیچی کرد؟ شهر ها حکم می کنند و خانه ها دستور می دهند . خانه فریاد می شکد بی حیا باش ، شهر امر می کند که از خویشاونداند بگسل . اما حاک بر شهر کیست ؟ و کیست که خانه را اینگونه بنا می کند ؟ شاید برایمان مهم باشد که بدانیم خانه و شهر امروز ما در ایران چه دستور می دهند و در گذشته به پدران ما چه می گفتند .

و مهم تر اینکه چرا سخن معماری و شهرسازی ما تغییر کرده است ؟

شاید در نگاه اول ، نصب یک تبلیغ ، اگهی یا هر چیز دیگر بر در و دیوار یک شهر امری غیر مهم باشد اما هنگامی که این موضوع تبدیل به یک تجارت و یک صنعت می شود موضوع کاملا تغیر پیدا می کند . در اینجا این دیگر ما نیستیم که تصمیم می گیریم در شهرمان چه ببینیم و چگونه زندگی کنیم . حمله ی متوالی بسیاری از تبلیغات ناخواسته ی بصری از دیوار های شهرمان ذهن بزرگ ما را پر از هشدار های تبلیغاتی می کنند و ما چاره ای برای ندیدن آنها نداریم .