چهارشنبه آقای دکتر آرش عادل در نشستی با عنوان رایانش معماری به گفت و گو پرداختند. با توجه به نو بودن چنین مباحثی، سعی کردم تا مطالبی از آن نشست را گلچین و نقل کنم. بدیهی است که برداشت های شخصی بنده نیز بر سطور حاکم است:

از وقتی که نرم افزار های طراحی به یاری معماران شتافتند، دیری نگذشت که رایانش (Computing) به بخش لاینفکی از حرفه ی معماری تبدیل گشت. اوایل قرن بیست و یکم و با ترویج گسترده ی چنین نرم افزار هایی، متفکران و معمارن به نقد تاثیر چنین تکنیک هایی در معماری پرداختند.

با بررسی کوتاهی، می توان فهمید که شاید رایانش بیش تر خدماتش را در عرصه ی فرم گرایی ارائه نمود و در عرصه ی نما و پوسته سازی و ظاهر سازی قدمی رو به جلو بود. اما با نگاهی دقیق تر، کارشناسان بودند که متوجه تاثیرات رایانش بر نوع تفکر معمار گشتند. آقای عادل تا آن جا بحث را پیش بردند و اشاره کردند:

وقتی یک متخصص و کارشناس معماری نگاهی به آثار رایانشی معماری بیندازد، به سرعت متوجه می شود که ساختمان مزبور در کدام محیط نرم افزاری طراحی شده است.

یعنی با یک آشنایی نسبی به نرم افزار های مربوطه مانند AutoCad, Revit, Rhino و ... به سرعت می توان دریافت که ساختمان مذکور به وسیله ی کدام منطق نرم افزاری پیاده شده است.

وقتی که شما در یک قالب فکری خاص (نرم افزار خاص) به طراحی بپردازید، اولا تفکر شما تغییر کرده و نمود آن در طراحی شما واضح و مبرهن است. حتی چون شما در آن ساختار طراحی می کنید، به سختی می توانید به نقد آن پبردازید.

بدین صورت بود که معماران به راهکار های جدید رایانش علاقه مند شدند. یکی از جریان های قوی، آن بود که ما نگاهی جدی تر به زبان ریاضیات کنیم و در همان مسیر به طراحی بپردازیم. انگاری که ریاضی نقطه ای بین هنر و علم است و اساسا زبان ریاضی جنبه ی تحمیلی کم تری دارد. و شاید به همین دلیل بود که در سال های اخیر نرم افزار های ریاضی محوری چون Grasshopper 3D رواج بیش تر یافتند. ( اولین نسخه ی گرس هاپر در سال 2007 معرفی شد.)

اشاره ای که دکتر عادل کردند، بسیار دقیق بود که وقتی ما با نرم افزارها کار می کنیم، نمی فهمیم که چه چیزی را طراحی کرده ایم. ولی وقتی با فرمول های ریاضی آن زد و خورد داشته باشیم، قطعا درک فضایی بهتر و فهم بالاتری نستب به عنصر خلق شده داریم.

در کنار چنین نگاهی، رویکرد های جدیدی شکل گرفت تا ما را بیش تر نگاه کند که به برخی اشاره می کنیم:

برخی از معمارن و طراحان صنعتی، نگاه خود را معطوف به رویکرد طراحی انتخابی کردند. یعنی شما یک منطق اولیه و الگوریتم ها را به رایانه می دهید و وظیفه ی رشد و تکامل آن، با همان الگوریتم ها و در همان چارچوب بر عهده ی رایانه است. چنین است که طرح شما در اصولی که تعریف کرده اید کامل می شود. به قول دکتر یحیی اسلامی، Evolution جای Creation را می گیرد. یا در همین چارچوب نگاه "دانه ای" که در سال های اخیر طرفدارانی پیدا کرده و آن این که شما یک seed (دانه) ی اولیه به نرم افزار داده و رایانه نمونه های تکامل یافته ی آن را به شما ارائه می دهد.

یا در عرصه ی تکنولوژی و مدیریت معماری و در سیر ساخت بنا، رایانش به کمک ما خواهد آمد. نمونه هایی که دکتر عادل در این بخش به آن اشاره کردند قابل ملاحظه بود.

پیوند رایانش و معماری، نوپاست و باید به آن فرصت بیش تری دهیم تا اهمیت واقعی آن را متوجه شویم.